2- گندزدا : گندزدا ماده شيميايي است كه موجب نابودي ميكروارگانيسمهاي مفيد و بيماري زا مي شود و بيشتر در مورد فرمهاي رويشي كاربرد دارد و معمولا شامل اسپور باكتري ها نمي شود از گندزداها مانند عوامل استريل كننده فقط بر روي اشياء  بي جان استفاده شده و بر روي سطوح بدن به كار نمي روند.

3- مواد موثر سطحي : (موادپاك كننده = دترجنت)  :‌ هر ماده يا تركيبي كه پس ازانحلال در آب، محلولهاي آبي و يا حلال كشش سطحي مايع وكشش سطحي بين دو مايع را تغيير دهد ( معمولا كم مي كند ) ، ماده موثر سطحي ناميده مي شود.

4-ضدعفوني :  جلوگيري از رشد و تكثير ميكربها با استفاده از عوامل ضدعفوني كننده مي باشد .

5-ضدعفوني كننده :  به عواملي اطلاق مي گردد كه از رشدو تكثير ميكربها روي نسوج زنده جلوگير ي كرده و ياموجب نابودي آنها مي شود كه به طور اختصاصي درموردسطوح زنده كاربرد دارند.

1-5- نمونه هاي از ضد عفوني كننده ها : الكل ، نيترات نقره ، بتادين قهوه اي و سبز ، ساولن

2-5- خصوصيات يك ماده ضدعفوني كننده ايده آل :

1-بر كليه ميكروارگانيسمهاي بيماري زا ( باكتري ، ويروس و قارچ و …  ) موثر باشد. 

2-در مدت زمان كوتاهي اثر نمايد .

3-براي نسوج بدن سمي و محرك نباشد.

4-بر اثر خون ، ترشحات زخم و موادآلي ديگر از فعاليت آن كاسته نشود .

5-قدرت نفوذ كافي داشته باشد .

6-درمجاورت هوا ، نور يا حرارت فاسد نشده و تغيير ماهيت ندهد.

7-به پارچه و وسايل پزشكي آسيب نرساند

8-فاقد بوي زننده بوده و پس از مصرف  ايجاد رنگ ننمايد.

9-در آب محلول بوده ، به سادگي و به مقدار زياد قابل تهيه باشد.

10- ارزان و به سهولت قابل حمل باشد.

6- مواد دترجنت ( مواد پاك كننده ) : عواملي هستند كه در عمل متقابل بين  يك سطح سلولي با محيط آبي كه آن را احاطه كرده مداخله كرده است و با عمل پاك كنندگي خود باعث حذف فيزيكي ميكربها مي شود ( مانند صابون ) كه در صورتي كه باعث از بين بردن ميكربها شوند گندزدا هستند. صابون يكي از قديمي ترين پاك كننده ها است . اثر پاك كنندگي صابون به اين دليل است كه ملكول آن از دو قسمت آب دوست ( سر نمكي ) و آب گريز ( زنجير هيدروكربني ) تشكيل شده است. ازطرف ديگر همه نمكهاي سديم و پتاسيم در آب محلول هستند . از آنجايي كه سر يك ملكول صابون يوني است به اين علت ملكول صابون در آب حل مي شود . پس از حل شدن ملكولهاي صابون درآب ، از به هم پيوستن زنجيره هاي هيدروكربني آب گريز ( سر ديگر ملكول ) مجموعه هاي بسيار كوچكي به وجود مي آيند كه سطح خارجي آن را آنيونهاي آبدوست مي پوشاند . اين مجموعه هاي كوچك با ملكولهاي آب پيوندهاي هيدروژني تشكيل داده به صورت ذره هاي شناور درآب باقي ميمانند.  ذره هاي چربي و چرك جامد بوده و به پارچه يا بدن مي چسبند كه با شستشوي ساده به وسيله آب زدوده نشده  اما باصابون شسته مي شوند زيرا ذره هاي چربي وچرك در ذره هاي شناور صابون حل مي شوند و به اين ترتيب لكه چربي به كمك صابون از روي الياف پارچه و يا اجسام ديگر به داخل آب كشيده شده و با شسشو پاك مي شوند .

1-6- نمونه هايي از دترجنت ها : صابون ( انواع پاك كننده ها ) ، مايع ظرفشويي و …

7-  تفاوت مواد ضدعفوني كننده با دترجنت : مواد ضدعفوني كننده با اثر بر روي باكتري باعث جلوگيري از رشد آنها مي شوند ولي دترجنت ها با اثر فيزيكي باعث حذف ميكروارگانيسم ها مي شوند.

8-  عوامل آلوده كننده بيولوژيكي : در يك قاشق از آب دريا ، يك مشت خاك باغچه و يا …   ممكن است صدها هزار جاندار وجود داشته باشد چراكه دنياي جانداراني كه باميكروسكوپ ديده مي شوند وسيعتر از دنياي جانداران بزرگ است .به همه  جانداراني كه فقط باميكروسكوپ قابل ديدن باشند ميكرب مي گويند  ( ميكرو= كوچك )

ديوارها و سقفها :

پاك كردن ديوارها و سقفها بايد در حد كافي صورت گيرد تا خاك و لكه بر روي آنها مشاهده نشود. گندزدايي اين قسمتها مورد نياز نمي باشد مگر در صورت مشاهده آلودگي شناخته شده خون ، ادرار يا مايع آلوده كننده كه بايد فرا پاك شود . درزمان پاك كردن ديوارها سطوح آنها بايد حتي المقدور خشك نگه داشته شود . آسيب ديدن ديوارها و از بين رفتن رنگ و روي آنها باعث مشخص شدن گچ زير آن شده وخون ريخته شده به طور كامل پاك نمي شود و به دنبال مرطوب شدن ، به شدت با باكتري آلودگي پيدا مي نمايد . بنابراين اين گونه ديوارها بايدبه سرعت ترميم شوند.

ساير سطوح :

روي كمدها بايد روزانه با يك محلول دترجنت تازه تهيه شده و دستمال يك بار مصرف پاك شود . در صورت لزوم بايستي ساير اثاثيه نيز به همين روش پاك شوند . قفسه ها و تاقچه ها بايد به طور مرتب با دستمال مرطوب گردگيري و اگر گرد و خاك روي آن تجمع مي يابد لازم است مدت زمان نظافت نزديكتر شود.

حمام:

حمام و سينك بايد حداقل روزي يك بار توسط پرسنل خدمات  شسته شوند . بيماران نيز بايد تشويق شوند تا بعد از هر بار استحمام ، حمام را پاك و تميز كنند . براي پاك كردن به طور روزانه ، استفاده از يك ماده دترجنت كافي است . بعدازاستحمام بيماران عفوني يا قبل از استحمام بيماراني كه زخم باز دارند بايد حمام را گندزدايي نمود كه براي اين كار ازتركيبات كلر دار كه خاصيت خورندگي نداشته باشد (انواع  دزومد يا هالاميد ) مي توان استفاده نمود.

نبايد سوراخهاي ورودي سينك يا لوله هاي خروجي فاضلاب آن گندزدايي شوند در سينكهاي مخصوص شستشوي دست نبايد سوراخ آنها با روپوش بسته شود.

توالتها :

سينك يا نشيمن توالت و دستگيره ها بايد حداقل روزي يك بار پاك شوند ، همچنين اگر به وضوح و به صورت قابل روئيت آلوده شوند بايد پاك گردند . براي پاك كردن روزانه بايد از يك محلول دترجنت استفاده كرد . اگر كاسه توالت به وضوح آلوده شود يا بعد از استفاده توسط بيمار مبتلا به عفونت دستگاه گوارش استفاده مي شود قبل از استفاده بايد كاسه توالت با آب آب كشي و خشك نمود. لازم به ذكر است ريختن ماده گندزدا به داخل سوراخ توالت يا فاضلاب خطر عفونت را كم نمي كند.

ظروف و كارد و چنگال :

شستن اين وسايل در ماشين ظرفشويي مركزي و خشك كردن آنها نسبت به شستن آنها در هر يك از بخشها به طور جداگانه ارجحيت دارد ،  در صورت نبود ظرفشويي مركزي كليه ظروف ، كارد وچنگالها طي سه مرحله شسته مي شوند كه اين مرحله عبارتند از : پاك كردن با آب گرم ، شستشو با پاك كننده و آبكشي و پس از آن استفاده از يك گندزدا

( پودر پركلرين يا وايكس  ) مناسب خواهد بود.

شرايط  پاك كردن ترشحات عفوني خارج شده از بدن بيمار و پاك كردن محل خواب بيماران عفوني درصورت نبود دستمالهاي يك بار مصرف ، مواد و روشهاي جايگزين عبارتند از :

1-  مي توان از يك برس نايلوني ( كه سريعا خشك شود ) براي پاك كردن حمام استفاده كرد . از زمين شوي پنبه اي جاذب ( تي ) يا برس هاس مويي و كركي نبايد استفاده كرد.

2-   اگر از پارچه چند بار مصرف براي پاك كردن استفاده مي شود بايد پس از انجام كار، شسته ( ترجيحا در ماشين لباس شويي )  و با روشي كه باعث گندزدايي شود و خشك گردد . همچنين براي هر قسمت، پارچه جداگانه مصرف گردد .

3-   برس مخصوص پاك كردن توالت بايد به اندازه كافي آبكشي شده و بعد خوب تكان داده شود تا آب آن تخليه گردد و بعد به صورت خشك نگهداري شو.د . از اسفنج نبايد براي پاك كردن سطوح استفاده كرد.

رفع آلودگي از لوازمي كه مصارف باليني ندارند :

لوازم مخصوص تراشيدن مو ، كاسه ها و ظورف پلاستيكي مخصوص شستشو بايد بعد از هر بار مصرف به طور كامل با دترجنت و آب داغ شسته و خشك گردند . ترجيحا اين ظروف بايد به صورت جداگانه و وارونه نگهداري شوند . در واحدهاي پرخطر پس از ترخيص بيمار يا اتمام ايزولاسيون و بهبودي بيمار ، بايد گندزدايي اين لوازم و ظروف توسط حرارت ، مواد گندزداي كلر دار يا فنولدار صورت گرفته و بعد براي بيماران ديگر مورد استفاده قرارگيرند . براي بخشهاي عمومي پاك نمودن و خشك كردن آنها ، احتمالا كافي خواهد بود . مي توان از سبدها ي آويزان شده در زير تخت بيمار نيز جهت نگهداري اين وسايل استفاده نمود.

برس ناخن : به جز موارد خاص از مصرف برس ناخن بايستي اجتناب شود.

تيغ :براي تراشيدن موها قبل از عمل جراحي از تيغهاي يك بار مصرف استفاده گردد.

رختخواب : بعد از ترخيص بيماران پاك كردن تختخواب ( چهارچوب تخت ) به  طور معمول لازم نمي باشد مگر اينكه آلودگي قابل روئيت وجو داشته باشد . تختخواب بايد در برنامه نظافت بيمارستان قرار گرفته و با يك دترجنت پاك و خشك شود . اگر گندزدايي لازم باشد تركيبات محلول فنول مناسب خواهد بود . در اين موارد از ضد عفوني كننده هاي گران قيمت نبايد استفاده كرد.

تشك و بالشها : بايد داخل روكش (  رويه ) ضد آب قرار گيرند و اگر احتمال آلودگي آنها با مايعات بدن بيمارمي رود در داخل يك رويه ضد آب ديگر نيز قرار گيرند . براي رفع آلودگي روكش ها استفاده از محلول دترجنت و خشك كردن آنها معمولا كافي است.

گندزدايي با محلول  فنول ، نفوذ پذيري روكش اين لوازم را بيشتر مي كند . لذا در صورت امكان از مصرف اين گونه گندزداها بايستي جلوگيري شود.

پرده ها :

پرده ها بايد در صورت وجود آلودگي قابل روئيت شسته شوند و در غير اين صورت هر شش ماه يك بار شسته شوند.

ترمومتر دهاني :ترمومتر دهاني بايد به صورت خشك نگهداري شود نه در داخل گندزدا

ترمومتر مقعدي : ازغلاف يا پوشش يك با ر مصرف استفاده شود.

لگن :براي جلوگيري ازانتقال آلودگي هاي موجود در مدفوع هميشه بايد بعد از جمع آوري و دست زدن به لگن يا بعد از استفاده مجدد از آنها دستها شسته شوند . حتي اگر تميز به نظر مي رسند.

سطوح محيطي :سطوح محيطي ( ديوار  . كف و …  ) به ندرت با انتقال عفونت به بيماران يا پرسنل همراهند ولي پاك كردن و حذف آلودگيهاي محيط به طور معمول توصيه مي شوند.

شستن دست :بعداز تماس (با دستكش يا بدون دستكش ) با خون ، مايعات بدن ، ترشحات ، مواد غذايي و لوازم آلودن دستها حتما بايد شسته شوند.

مراحل شستن دست : براي شستن دست نيار به سينك ، آب جاري و گرم ، صابون با مواد ضدعفوني كننده و حوله كاغذي نيازاست و سپس به شرح ذيل عمل مي گردد.

1-آستينهاي روپوش را تا قسمت فوقاني مچ بالا زده ، جواهرات و ساعت مچي را ازدست وانگشتان خارج مي نماييم .

2-ناخن ها بايد كوتاه بوده و نبايد از برق ناخن يا لاك ناخن و يا ناخن مصنوعي استفاده گردد.

3-سطح دستها و انگستان از نظر بريدگي و خراش كنترل شود .

4- جلو سينك ايستاده به نحوي كه روپوش و دستها با سينك تماس پيدا ننمايد.

5-شير آب را باز كرده تا دستها و قسمتها تحتاني ساعد خيس شوند ، دستها و ساعد بايستي پايين تر از بازو قرار گيرند . آب بايد به اندازه كافي گرم باشد و از پاشيدن آب به روپوش بايد اجتناب نمود.

6-صابون را بايد در ميان دستهاي خيس گذاشت و اگر به جاي صابون قالبي از صابون مايع استفاده شود سه سي سي ا ز آن استفاده شود تا كف فراوان ايجاد گردد .

7-دستها با دقت به هم ماليده شود . شستن هر يك از انگشتان ، كف و پشت دستها بايد پنج بار انجام شده و دقت گردد كه كليه قسمتها كاملا شسته و تميز شوند . در صورتي كه زير ناخن ها كثيف است با ناخن هاي دست ديگر تميز شوند. ( در بررسي انجام شده نوك انگشتان ، زير ناخن و اطراف انگشت شست آلوده ترين قسمتها بعد از شستشو گزارش شده است .)

توجه !!!!

درانتهاي مراحل شستشوي دست نبايد شير آب بسته شود و بايستي دقت گردد كه صابون رو دستها نماند . سپس با دستمال كاغذي  به آرامي و به طور كامل دستهاخشك شوند . اين عمل بايستي از سمت انگشتان به طرف مچ ساعد انجام شود . اگرهمزمان كه دستمال در دست فرد قرار دارد دستها به يكديگر ماليده شود به حذف باكتري هاي باقي مانده كمك مي شود . سپس دستمال بايد به طريقه صحيح دفع شود . شير آب بايستي با حوله كاغذي خشك و بسته شود . خشك كردن دستها با دستگاه خشك كن باعث چرخش هواي مملو از باكتري مي شود ، لذا بهتر است در شرايط عادي براي خشك كردن دشتها از حوله استفاده شود.

وسايل حفاظتي :

-دستكش : به هنگام دست زدن به خون ، مايعات آلوده بدن ، ترشحات ، مواد دفعي و لوازم آلوده بايستي از دستكش استفاده شود . قبل از تماس با سطوح مخاطي و پوست آسيب ديده بيماران بايد دستكش از دست خارج شده و بلافاصله دستها شسته شوند تا از انتقال ميكروارگانيسم ها با ساير بيماران يا محيط جلوگيري شود.

- ماسك محافظ چشم ومحافظ صورت : براي محافظت از مخاط چشم ، بيني ، دهان در حين انجام بعضي از اعمال و براي فعاليتهاي مراقبت از بيمار كه احتمال پاشيدن خون و مايعات بدن ، ترشحات و مواد دفعي وجود دارد بايستي از ماسك و محافظ ، چشم يا صورت استفاده شود.

- روپوش : براي محافظت پوست و جلوگيري از آلوده شدن لباس در حين انجام بعضي از مراقبتها كه احتمال ترشح و پاشيده شدن خون در مايعات آلوده بدن و يا مواد دفعي وجود دارد بايد روپوش تميز پوشيده شده و در صورت آلوده شدن سريعا نسبت به تعويض و شستشوي آن اقدام گردد.

-لوازم مراقبت از بيمار : لوازمي كه براي مراقبت از بيمار مصرف شده و با خون ، مايعات بدن ، ترشحات و مواد دفعي در تماس بوده و آلوده گرديده است ، بايد به نحوي جمع آوري شوند كه باعث تماس با پوست و مخاط نشده و از آلوده كردن لباس ، محيط و انتقال ميكروارگانيسم ها جلوگيري شود. لوازمي كه قابل استفاده مجدد هستند بايد قبل از مصرف جهت بيمار بعدي به شكل مناسب ، نظافت شده  و در صورت نياز گندزدايي شوند و مواد يك بار مصرف نيز به روش مناسب دفع شوند.

-    ملحفه والبسه : جمع آوري ، انتقال وانجام فرايندهاي لازم جهت نظافت ملحفه هايي كه مورد استفاده قرار گرفته و با خون ، مايعات بدن و ترشحات و مواد دفعي آلوده شده اند بايد به گونه اي باشد كه از تماس پوست ومخاط باآنها و آلوده شدن لباس جلوگيري شود . ملافه ها در هنگام جمع آوري نبايد روي زمين قرار گرفته و يا تكانده شوند زيرا باايجاد گردو غبار آلودگي را از طريق هوا منتقل مي نمايند .

-     دفع سرسوزنها : به هنگام استفاده و جمع آوري سر سوزن ، اسكالپل و ساير وسايل نوك تيز ، نظافت و پاك كردن وسايل مصرف شده و يا در هنگام دفع وسايل نوك تيز بايد مراقب بود كه آسيبي به فرد وارد نشود . هرگز درپوش سوزنهاي مصرف شده نبايد مجددا بر روي آن قرار گيرد و آنها دستكاري نشوند  زيرا احتمال لرزش دست يا خطاي ديد و فرورفتن سوزن آلوده در دست وجود دارد و نوك تيز سوزن به سمت اشخاص نباشد . براي دفع سوزنها پس از استفاده بادي از دستگاه مخصوصي كه سوزن را به قطعات ريزتر خرد مي نمايد استفاده شود و به هيچ عنوان با دست سرسوزن از سرنگ جدا نگردد و آن را نبايستي خم كرد . سرنگهاي يك بار مصرف ، سرسوزنها ، تيغها و ساير وسايل نوك تيز راكه مصرف شده و آلوده مي باشند بايستي در ظروف مناسب ، و مقاوم به سوراخ شدگي قرار دارد . ( در حدامكان اينظرف به محلي كه از وسايل فوق استفاده مي شود نزديك باشد . )

دستورالعمل كلي در مورد كاربرد ضدعفوني كننده ها و گندزدا ها

براي رقيق سازي در مصرف گروه ها مختلف مواد شيميايي نكات مهمي وجود دارد كه رعايت آنها به منظور كنترل موثر ميكروارگانيسم ها الزامي است . برخي از اين نكات بر روي برچسب آنها قيد شده و بعضي نيز جنبه عمومي دارند كه در اينجا نكات كلي و مفيد درباره اين تركيبات ذكر مي گردد.

1-     ماده مصرفي بايد به دقت پيمانه شود.

2-        براي ساختن محلول بايستي از ظروف خشك استفاده شود.

3-        براي ساختن محلول بايستي مقدار مناسبي از آب به ماده گندزدا افزوده گردد.

4-        پيش از كاربرد ماده گندزدا در صورت امكان لكه ها و كثافات پاك شوند .

5-        مازاد ماده گندزذا در پايان كار روزانه دور ريخته شود.

6-    توجه شود كه كاربرد محلولهاي ضدعفوني كننده گندزدا ، بدون دقت ومهارت سبب افزايش رشد ميكربها و گسترش عفونتها مي گردد.

7-        هرگز از ضدعفوني كننده ها و ماده گندزدا براي استريل كردن استفاده نشود.

8-        ابزار و وسايل تميز بايستي درون محلولهاي ميكرب كش نگهداري شوند.

9-        ظروف حاوي مواد گندزدا نبايستي دوباره پر شوند بلكه بايد محلول داخل آنها عوض شود .

10-   از به كار گيري محلولهاي گندزدا كه همراه فرد به بيمارستان آورده شده بايستي پرهيز شده و از آنچه كه بيمارستان دراختيار قرار ميدهد استفاده گردد.

11-    از به كار گيري محلولهاي ساخته شده در روزهاي قبل بايستي پرهيز شده و هر روز محلول تازه اي ساخته شود.

12-    هرگز دو محلول ضد ميكربي را با هم نبايستي به كار برد ، مگر آنكه يكي ازآنها الكل باشد .

13-    از تركيب و اختلاط پاك كننده ها با مواد گندزدا بايد پرهيز گردد زيرا ممكن است اثر هر دو خنثي گردد.

14-    فقط در صورتي كه كاربرد روشهاي حرارتي ممكن نباشد از محلولهاي ميكرب كش انتخابي استفاده گردد.

نحوه عملكرد در مواجهه با مواد آلوده عفوني :

با توجه به نمودار فوق نحوه دفع صحيح مواد آلوده عفوني مشخص مي گردد . در اين نمودار موا د آلوده به دو دسته تقسم مي شوند :

1-    موادآلوده قابل استفاده مجدد

2-     مواد آلوده يك بار مصرف

گروه اول : بايستي با روش صحيح اتوكلاوگذاري و يا استفاده مناسب از مواد گندزدا و شستشوي مناسب قابليت استفاده مجدد را براي اين گونه وسايل فراهم آورد.

گروه دوم :  همان طوركه از نام آنها پيداست مواديكه يكبار مصرف بوده كه جهت دفع نيز بايستي مراحلي از قبيل گندزدايي ، اتوكلاو نمودن و ياسوزاندن تحت شرايط خاص را انجام داد كه شامل ايجاد دما مناسب ، استفاده از فيلترهاي مناسب تحت شرايط خاص را انجام داد كه شامل ايجاد دماي مناسب ، استفاده از فيلترهاي مناسب و محيط مناسب مي باشد و در نهايت نيز باعث دفع صحيح و اصولي و بهداشتي اينگونه موارد خواهد بود .

با توجه به اينكه زباله هاي بيمارستاني ومراكز بهداشتي و درماني داراي آلودگي بالايي هستند رعايت اصول بهداشتي در نحوه جمع آوري و دفع  آنها ازاهميت بسزايي برخوردار مي باشد.

در خصوص نحوه جمع آوري زباله ها بهتر است كه زباله هاي عفوني از ديگر زباله ها در محيط هاي بيمارستاني و درماني جداشده و با تفكيك زباله دانها و همچنين پلاستيك هاي جمع آوري زباله و آموزش مناسب كليه افراد را از اين امرمطلع نموده و سپس با جمع آوري مجزا ضمن پايين آوردن هزينه هاي دفع ، از اجراي صحيح دفع زباله هاي عفوني اطمينان پيدا نمود.

توصيه هاي حفاظت فردي در مقابل آلوده كننده ها و ضدعفوني كننده ها

با توجنه به اينكه افرادي كه در محيطهاي بيمارستاني فعاليت مي نمايند در معرض ابتلا به انوع بيماري ها قرار دارند لذا جهت حفظ سلامت فرد و خانواده و نهايتاجامعه لازم است تمهيداتي جهت حفظ سلامت فردي در نظر گرفته شود.

1-  استفاده از روپوش و لبا س كار فقط درمحيط كار صورت مي پذيرد و در صورت آلوده شدن بلا فاصله تميزو ضدعفوني گردد كه با شستشوي مناسب و اتو كشيدن مي توان به اين امر دست يافت . بديهي است لباسها نبايستي جهت شستشو به منزل برده شوند .

2-     كفش كار نيز صرفا در محيط كاراستفاده شود .

3-   در هنگام استفاده از مواد پاك كننده وگند زدا به  دستورالعمل مربوطه دقيا توجه شده و از تماس با اينگونه موارد ترجيحا خودداري گردد.

4-     در هنگام نظافت حتما از ماسك استفاده شود .

5-     استفاده بي رويه ازمواد گندزدا باعث صدمه رساندن به شخص مصرف كننده و محيط زيست خواهد گرديد .

6-     در هنگام استفاده از مواد شيميايي بايستي از دستكش استفاده شود

7-     بايد جهت نظافت محيط از لوازم جداگانه ( دستمال ، تي ، جارو و …  ) استفاده گردد.

8-     حتي الامكان پس از پايان كار استحمام انجام گيرد.

9-     به هيچ عنوان نبايستي از لوازم شخصي بيماران استفاده شود .